Frankenstein

1818an argitaratua, Frankenstein gotiko nahiz zientzia-fikziozko generoko obra nagusi gisa nabarmentzen da. Mary Shelley-k idatzia, eleberri hunkigarri honek gizakiaren anbizioaren sakonean, esplorazio zientifikoaren mugetan eta jainkoa jokatzearen ondorioetan sakontzen du.

Istorioa Victor Frankenstein zientzialari handinahiaren inguruan kokatzen da, zeinaren ezagutzaren bila etengabeak esperimentu ausart batera eramaten baitu: heriotza bera gainditzen saiatzen da. Bizitzaren sekretuak argitzeko gogoak bultzatuta, Victorrek giza itxurako izaki bat biltzen du gorputz atal berpiztuetatik. Baina sorkuntza-ekintza honek bere bizitza eta bere ingurukoen bizitza betirako aldatuko dituen gertakari-kate bat jartzen du martxan.

Eleberria gutun eta narrazio batzuen bidez garatzen da, Victor-ek Suitzako Alpeetako izotz paisaietatik Ingolstadteko laborategi goibeletaraino egindako bidaia kontatzen du. Bere sorkuntza, izenik gabeko munstroa, pertsonaia tragiko bihurtzen da, gizarteak baztertua, onarpen eta ulermen irrika. Izaki hedadura desolatuetan dabilen bitartean, bere existentziari eta eragiten dion oinazeari aurre egiten dio.

Shelleyk etika zientifikoaren gaiak, munstrotasunaren izaera eta kontrolatu gabeko anbizioaren ondorioak maisuki biltzen ditu bere narrazioaren ehunean. XVIII. mende amaierako Europaren atzealdean, galdera sakonak planteatzen ditu giza ezagutzaren mugei eta botere hori erabiltzeak dakartzan ardurei buruz.

Nobelaren agertoki iradokitzaileak —tontor izoztuak laborategi ilunak elkartzen direnean— bere pertsonaiek jasaten dituzten barne borrokak islatzen ditu. Industria Iraultzak eta aurrerapen zientifikoak gizartea birmoldatzen duten heinean, *Frankenstein* bere garaiko kultur larritasunen isla bihurtzen da. Shelleyren alteritatearen esplorazioak —munstroaren eta Victorren beraren harrotasunaren forman— oihartzuna du gaur egun ere.

Frankensteinek egokitzapen ugari inspiratu ditu, zinemaren bertsio ikonikoak barne, hala nola James Whale-k zuzendutako 1931ko klasikoa, Boris Karloff munstro ahaztezina gisa agertzen duena. Zinematik haratago, literaturan, zineman eta beste euskarri batzuetan egindako berrinterpretazio modernoek Shelleyren gaiak aztertzen jarraitzen dute, testuinguru berrietara egokituz.

Anbizio, sorkuntza eta munstrotasunaren istorio honetan, Shelleyk gure ekintzek ondorioak dituztela gogorarazten digu, heriotzari aurre egin edo bizitza sortu nahi dugun ala ez. Aurkikuntza zientifikoaren amildegira begiratzen ari garen heinean, kontu handiz ibili behar dugu, sortzailearen eta sorkuntzaren arteko muga lausotu egiten baita, eta ondorioak uste baino munstroagoak izan daitezkeelako.
Lineaz kanpo irakur dezakezu