ÖN SÖZ

Bilindiği gibi herhangi bir özrü olmayan her insan, içinde bulunduğu kültürden öğrendiği dilin içindeki sesleri, heceleri, sözcükleri çevresiyle iletişim kurmak amacıyla seslendirir, yani konuşur ya da belki herhangi bir sözlü müzik eserini seslendirir. İletişim kurmak amacıyla çıkardığı her sesin net, anlaşılır ve hatasız olması kişinin iletişim gücünü, becerisini ve toplum içinde diğer insanlarla iletişimindeki başarısını belirler. İletişiminin sağlıklı, etken, anlaşılır ve hatasız olması konuşanın; dinleyen herkesçe kolay ve rahatça anlaşılmasını, sıkılmadan dinlenmesini becerebilmesi sorumluluğunu ve zorunluğunu da birlikte getirir.

Günlük hayatta çevresiyle iletişim kuran her kişi doğal olarak duyduğu, öğrendiği ve bilebildiği, becerebildiği gibi ses çıkarır ve konuşur ki, konuşmak yaşanan en yakın çevreden edinilen ana dil olup bir kültür birikimi ve yansımasıdır. Topluluk içinde konuşan, seslenen ve seslendiren kişinin ses rengi, tınısı, sesinin şiddeti, konuşmasındaki âhengi onun yaşadığı toplumda bilinebilmesini, tanınmasını ve etkinliğinin kişisel gücünü de içerir.

Belirttiğimiz özellikler, günlük hayatta kişinin iletişimde etkinliğinin daha sağlıklı olması, dinleyenlerin işittiği sese ve konuşmaya ilgi duymasıyla akıl ya da duygu bağı kurması ve kendisiyle ilgilenilmesini ancak anlaşılır, hatasız ve doğru çıkardığı seslerle, hecelerle; sonuçta hecelerinin, tümcelerinin anlaşılırlığıyla doğrudan bağlantılıdır. Bu niteliklerin nicelik açısından da doğru, hatasız, anlaşılır olması bir zorunluluktur. Sahne sanatlarıyla yaşamını sürdürenler; tiyatro oyuncuları, ses sanatçıları, spikerler, sunucular, opera sanatçıları, solistler, öğretmenler, eğitmenler, hatipler, siyasetçiler başka bir deyişle toplumda konuşma ve sesleriyle etkili ve anlaşılır olmaya çalışan kişiler; çıkardığı her sesin tınısını, tonunu, rengini bilerek ve isteyerek anlaşılır, doğru, hatasız, yanlışsız, âhenkli ve etkili biçimde çıkarmak zorundadır.

Belirttiğimiz zorunlulukları göz önüne alarak, iletişim kurmada her insanın çevresine, dilinin özellik ve niteliklerini bilerek konuşması görevini getirmiştir. Ülkemiz insanlarının ana dilinde; yaşadığı farklı yöresel veya yerel kültürel birikiminden ve diğer etkenlerden dolayı kimi zaman olumsuz ve etkin izler vardır. Kişilerin bu farklı izlerden, özel tınılatmalarından, müzikten, ritimden, yanlışlı âhenkten arınmış ortak toplumsal tınılarda birlikte olabilmek, farklı ve olumsuz etkilerin izlerinden kurtulmuş bir ses çıkarma, heceleme, sözcük ve tümce oluşturma becerisi yani doğru, hatasız bir konuşma elde etmesi gereklidir. Bu yargıdan hareketle, “Doğru ve Hatasız Konuşmak için Yöntemler, Teknikler, Çalışmalar ve Uygulamalar” adını verdiğimiz kitabımızla -yabancı dil karşılığı sözcüklerle de- “Diksiyon ve Artikülâsyon” çalışmalarıyla yardımcı olabilmeyi amaçladık.

Kitabın ilerideki bölümlerinde okuyup çözümleyeceğiniz bütün sınamalar, uygulamalar, teknikler ve yöntemler, yazılı bütün tümceler, öneriler, örneklemeler geçen yıllar içinde bu satırların yazarı ile birlikte amatör ve profesyonel tiyatro, müzik ve drama yapanlarla; örgün ve yaygın öğretimdeki öğrencilerle; tiyatro oyunları çalışmaları içinde uygulamalı biçimde sınanmış olup, anında tutulan notların; daha zengin ve bilimsel kaynaklardan da yararlanılarak hayata geçirilmiş bir ürünüdür.

Yararlı olması dileği ile…

Enis GENÇTÜRK

***

Kişiyi en güzel yansıtan özelliği konuşmasıdır. Güzel konuşmak hep toplumsal hem bireysel olarak çok etkin bir davranıştır. Kimileri çok bilir, uzmandır ama konuşma yeteneğinin gelişmemiş olması, fikirlerini, bilimsel görüşlerini en anlamlı ve etkili bir şekilde yansıtmada ya da kendini ifade etmede önüne bir engel olarak çıkacaktır.

Eski deyişle “belâgat” denen güzel söz söyleme sanatı sadece sözcük dağarcığının genişliğine bağlı değildir. En önemli konu sözcüklerin hakkını, anlamını tam olarak düzgün ve anlaşılır bir şekilde karşı taraya yansıtabilmektir. İşte o zaman amaç hasıl olacak, dinleyici bu güzel konuşmadan etkilenecektir.

Enis hocamızın yılların deneyimleri ile ortaya koyduğu bu eser, pek çok tiyatro topluluğunda yetiştirdiği öğrencileriyle yaptığı çalışmaların sonucunda elde edilen bilinçli ve bilimsel sınamaların yansımasıdır. Her bölümün sınamalarının ve tekelemelerin adım adım izlenmesi, söylenilen yöntemlerin titizlikle uygulanması başarının temelidir. Alfabemizdeki 29 harfin tüm özelliklerine sahip olmak onları gereğince tınılatabilmekle gerçekleşecektir. İşte elinizdeki bu kitapta tüm bu çalışmalar tek tek ele alınmış, en basit ve anlaşılır şekilde yansıtılmıştır. Bu alanda boşluğu hissedilen en kapsamlı çalışmadır.

Enis hocamızı, biz öğrencilerine verdiği eğitim ile açtığı yolda ilkelerimizi yönlendirmiş olması ve bu eseri bizlere sunmuş olmasından dolayı kutluyor, saygılarımı sunuyorum.

Tahsin MELAN